“طاق کسری: شگفتی معماری” نخستین فیلم مستند درباره این بنای تاریخی است. این فیلم ۳۰ دقیقه ای به پیشینه و ویژگی‌های این کاخ عظیم که در زمان ساسانیان در قلب پایتخت امپراتوری ایران (تیسفون) ساخته شده می‌پردازد.
نخستین نمایش جهانی:
دانشکده پژوهش‌های خاوری و آفریقایی دانشگاه لندن: ۱ فوریه ۲۰۱۸
موزه باستان‌شناسی پنسیلوانیا: ۲۱ و ۲۲ آوریل ۲۰۱۸
همایش انجمن جهانی ایران شناسی، دانشگاه کالیفرنیا، (اِرواین) ۱۵ اوت ۲۰۱۸
موسسه اسمیتسونین، گالری هنر فریر-سکلر، واشینگتن، ۱۵ سپتامبر ۲۰۱۸
دانشگاه ییل، نیوهیون، ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۸
آکادمی نظامی آمریکا، وست پوینت، ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸
گالری ملی ویکتوریا، ملبورن، ۳۰ ژانویه ۲۰۱۹
جشنواره تیرگان، تورنتو، ۲۷ ژوییه ۲۰۱۹
همایش انجمن دوستداران هنر ایران، شیکاگو، ۲۹ اوت ۲۰۱۹
همایش ایران شناسی اروپا، دانشگاه آزاد برلین، ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۹
همایش ایرانیکا، سیدنی، ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۹
موسسه ایرانشناسی روشن، دانشگاه مریلند، ۴ دسامبر ۲۰۲۰
جشنواره فیلم انجمن پژوهش‌های خاورمیانه (میسا)، مونترال ۱ – ۳ دسامبر ۲۰۲۱
همایش انجمن ایران شناسان اروپا، لیدن ۲۴ اوت ۲۰۲۳
طاق کسری که با نام‌های “ایوان خسرو” یا “ایوان مدائن” نیز نامیده می‌شود، روزگاری نماد ثروت و قدرت در امپراتوری بود ولی درپی حمله اعراب به ایران در سده هفتم میلادی غارت و به مرور متروکه شد.
طاقِ این کاخ که عظیم‌ترین طاق گِلی بدون ستون در دنیا به شمار می‌رود، همچنان استوار و در طول تاریخ، الهام بخش شاعران بوده است؛ یکی از پرآوازه‌ترین سروده‌ها با الهام از این کاخ، قصیده “ایوان مدائن” از خاقانی، شاعر ایرانی در سده دوازدهم میلادی است.
دگرگونی‌های سیاسی در مرزهای ایران، طاق کسری را امروزه در بیرون از مرزهای ایران، در نزدیکی بغداد قرار داده است؛ منطقه‌ای که کمتر از دویست کیلومتر با ایران فاصله دارد. همین موضوع و همچنین سالها جنگ و ناامنی در این منطقه موجب کم توجهی به این کاخ افسانه ای شده است؛ اثری که از آن به عنوان یک بنای استثنایی در پیشینه معماری جهان نام برده می‌شود.
پژمان اکبرزاده، مستند ساز مقیم هلند، در پی دو سفر پرخطر به عراق، برای نخستین بار در یک فیلم مستند پیشینه طاق کسری را بررسی می‌کند و با باستان‌شناسان و پژوهشگران در کشورهای گوناگون درباره جنبه‌های تاریخی و معماری این کاخ به گفتگومی‌نشیند. او همچنین ردپای آثار پیدا شده در کاوش‌های باستان شناسی در تیسفون را در موزه‌های گوناگون دنبال کرده و به رویکرد دولتمردان ایرانی و عراقی در استفاده تبلیغاتی از طاق کسری نیز پرداخته است.
داعش در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ تا حدود شصت کیلومتری طاق کسری رسیده بود و بیم آن می رفت که به بنا – مانند آنچه در شمال عراق کرده بود – حمله کند. وحشت از چنین موضوعی انگیزه اصلی مستندساز برای دو سفر فوری به عراق و ساخت مستند درباره کاخ شد.
این فیلم پس از نخستین نمایش جهانی در لندن، در همایش‌های جهانی، موزه‌ها و دانشگاه‌های گوناگون به نمایش درآمده است. از آنجمله: موزه باستان شناسی پنسیلوانیا، همایش انجمن ایران پژوهی در دانشگاه کالیفرنیا (ارواین)، گالری فریر-سکلر موسسه اسمیتسونین در واشینگتن دی.سی، دانشگاه ییل، همایش انجمن مطالعات جوامع پارسی زبان در تفلیس و گالری ملی ویکتوریا در ملبورن.
فیلم «طاق کسری: شگفتی معماری» روی DVD
(به ترتیب حضور):
ادوارد کیل، استاد دانشگاه تورنتو و مدیر پیشین بخش خاورنزدیک موزه سلطنتی اونتاریو
تورج دریایی، مدیر مرکز پژوهش‌های ایرانشناسی ساموئل جُردن، دانشگاه کالیفرنیا
اوته فرانکه، استاد دانشگاه آزاد برلین
علی مظفری، پژوهشگر معماری در شورای پژوهشی استرالیا
قیس رشید حسین، مدیر اداره باستان‌شناسی عراق
وستا سرخوش-کرتیس، مسئول پروژه سکه‌های ساسانی در موزه بریتانیا
محمود ملاخلف، سفیر عراق در یونسکو
میروسلاو زیمان، مسئول پروژه ترمیم طاق کسری در سال ۲۰۱۴
رابرت هلیبراند، استاد دانشگاه ادینبورا
————-
نویسنده و مستندساز: پژمان اکبرزاده
تدوین: آرش رضایی‌مهر – دوربین: پژمان اکبرزاده، تیم وینتر، ویلیام گرنت
موسیقی: محمد شمس – صدا: مزدک پارسیان
تهیه: شبکه ایرانیان هلند – با پشتیبانی مالی بنیاد یادبود سودآور، ژنو
بنیاد توس، لندن
پروژه طاق کسری را در فیس بوک دنبال کنید
لینک مرتبط : دژ ساسانیان در روسیه / دربند